Όσα θες να ξέρεις για τη Φωτογήρανση

Τι είναι η φωτογήρανση και πως την αντιμετωπίζουμε;

Μπορεί ο ήλιος να είναι ένας ισχυρότατος σύμμαχος στην αντιμετώπιση πολλών ασθενειών (αφού πολλές βιταμίνες και ορμόνες χρειάζονται το ηλιακό φως), αλλά τα τελευταία χρόνια ο ήλιος και πιο συγκεκριμένα η αλόγιστη παραμονή μας κάτω από το ηλιακό φως, μπορεί να δημιουργήσει πολλά δερματικά προβλήματα. Ένα από αυτά είναι η περίφημη φωτογήρανση.

Τα περισσότερα εμφανή σημάδια της γήρανσης του δέρματος είναι αποτέλεσμα της σωρευτικής καθημερινής έκθεσής μας στον ήλιο. Χρειάζονται από 10 μέχρι και 40 χρόνια για να γίνει εμφανής αυτή η καταστροφή. Η φωτογήρανση έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της αλλαγής του τρόπου ζωής μας, ξεκινάει από την εφηβεία, αρχίζει να διαφαίνεται κλινικά στη δεκαετία των 20 και ξεκάθαρα διαπιστώνεται στη δεκαετία των 30.

Τι είναι και πως δημιουργείται η φωτογήρανση;

Η φωτογήρανση είναι το αποτέλεσμα της μακροχρόνιας δράσης του ήλιου πάνω στο δέρμα μας.
Έχει το πρόσωπό σας βαθιές ρυτίδες, κηλίδες, δυσχρωμίες, ευρυαγγείες ή έχει χάσει την ελαστικότητά του; Εμφανίζει ο λαιμός σας δυσχρωμίες ή έχει χαλαρώσει το δέρμα σας; Νιώθετε ότι τα χέρια σας είναι πρόωρα γηρασμένα;
Όλα αυτά είναι σημάδια φωτογήρανσης.

Πώς δημιουργείται η φωτογήρανση;

Η θερμότητα από την απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας προκαλεί απώλεια της ενυδάτωσης του δέρματος (TDWL). Η UV ακτινοβολία προκαλεί τη δημιουργία ελευθέρων ριζών οξυγόνου (ROS), την απενεργοποίηση των προστατευτικών αντιοξειδωτικών ενζύμων (καταλάσες υπεροξειδοδυσμουδάσες) και τη διέγερση παραγωγής καταβολικων ενζύμων (ΜΜΡs). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την οξειδωτική αλλοίωση των πρωτεϊνών που απαρτίζουν τον δερματικό συνδετικό ιστό, την καταβολικη διάσπαση των ινών κολλαγόνου και ελαστίνης, την οξείδωση, καταστροφή και συσσώρευση των λιπιδίων του δέρματος με ταυτόχρονη δημιουργία προ φλεγμονωδών σημάτων και τη δημιουργία προϊόντων γλυκοζυλίωσης (AGEs). Επιπρόσθετα, η έκθεση σε υψηλά επίπεδα UV ακτινοβολίας δημιουργεί εξωκυτταρικά σήματα, τα οποία αναστέλλουν και παρεμποδίζουν την κολλαγονογένεση από τους ινοβλάστες με αποτέλεσμα τη μειωμένη αναπλαστική ικανότητα, την ατροφία του δέρματος και τη δημιουργία ατελών δομών κολλαγόνου όπως είναι οι ρυτίδες και οι ηλιακές ουλές (solar scars). H υψηλή έκθεση στην UV ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο DNA των κυττάρων (κυρίως λόγω του UV-B και C φάσματος από τεχνητές πήγες τύπου solarium) και να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται τα γονίδια. Όλα τα παραπάνω φαινόμενα, εκτός από την αλλοίωση της δομής του δέρματος, έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία φλεγμονής και άλλων διαταραχών του ανοσοποιητικού συστήματος του δέρματος, όπως είναι οι φωτοαλλεργίες.

Τι κάνει στο δέρμα;

Τα σημάδια της φωτογήρανσης στο δέρμα :

1. Τραχύτητα

Το δέρμα γίνεται ξηρό και τραχύ λόγω της καταστροφής του υδρολιπιδικού φιλμ και της πάχυνσης της κεράτινης στιβάδας της επιδερμίδας.

2. Ρυτίδες

Οι ρυτίδες δημιουργούνται λόγω της απώλειας κολλαγόνου και ελαστίνης στο χόριο και αυξάνονται με την αφυδάτωση του δέρματος.

3. Χαλάρωση

Αυτό συμβαίνει καθώς το δέρμα δεν έχει επαρκή ελαστικότητα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της βαρύτητας και έτσι χαλαρώνει.

4. Ωχρό δέρμα.

Τα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος καταστρέφονται και μειώνονται.

Σ’ αυτό οφείλεται η ελαφρά κίτρινη απόχρωση του δέρματος.
Στην πραγματικότητα το δέρμα παρουσιάζει ανεπάρκεια σε αιμοφόρα αγγεία

5. Δυσχρωμίες

Εμφανίζονται ως εντονότερος χρωματισμός του δέρματος σε κάποιες περιοχές και ως καταστροφή των χρωστικών κυττάρων σε περιοχές που το δέρμα είναι πιο ανοιχτό.
Αυτό μπορεί να συμβεί και σε άτομα με σκούρο δέρμα και αποτελεί ένα από τα συχνότερα προβλήματα του μελαχρινού και του μαύρου δέρματος.

6. Ηλιακοί φαγεσώρες

Σε περιπτώσεις χρόνιας σοβαρής ηλιακής καταστροφής, τα μεγάλα ‘μαύρα στίγματα’ (φαγέσωρες) εμφανίζονται στις πιο λιπαρές περιοχές του προσώπου, όπως η μύτη και το μέτωπο. Η αιτία είναι ο υπερβολικός αριθμός των ελεύθερων κερατινοκυττάρων που αναμειγνύονται με το σμήγμα και φράζουν τους πόρους.

7. Ηλιακή (ακτινική) υπερκεράτωση

Τα ηλιακά σημάδια (ή η υπερκεράτωση) τελικά προκαλούνται από την καταστροφή του DNA των κυττάρων που έχουν δεχθεί ακτινοβολία και τα οποία τότε αναπτύσσονται ως υπερκεράτωση ή καρκίνος του δέρματος.

8. Ελάστωση(Elastosis)

Γνωστή επίσης ως ‘δέρμα χήνας’, ‘λαιμός γαλοπούλας’, παρατηρείται στο λαιμό και στην περιοχή του θώρακα. Αυτό συμβαίνει γιατί το υλικό της ελαστίνης σχηματίζει συμπαγή μάζα. Φαίνεται ότι οι ελαστικές ίνες σπάνε εξαιτίας της έκθεσης στις ακτίνες UV και όταν σπάσουν απότομα, διασκορπίζονται σε μικρές μπάλες. Αυτή η ηλιακή καταστροφή είναι μόνιμη και πολύ λίγα μπορούμε να κάνουμε για να τη θεραπεύσουμε.

Πως μπορούμε να προστατευτούμε;

Αν και οι περισσότερες επιφανειακές βλάβες οφείλονται στην υπεριώδη ακτινοβολία Β (UVB) του ηλίου, τα νεώτερα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι πρέπει να προστατευόμαστε και από την υπεριώδη ακτινοβολία Α (UVA) που επιδρά βαθιά στο δέρμα.

Όσο πιο λευκό είναι το δέρμα και όσο δυσκολότερα μαυρίζει, τόσο περισσότερες βλάβες υφίσταται από τον ήλιο.

Τύπος 1: Τα μαλλιά είναι ξανθά ή κόκκινα, το δέρμα λευκό-χλωμό και μπορεί να υπάρχουν φακίδες. Καίγεται εύκολα, δεν μαυρίζει ποτέ.
Τύπος 2: Τα μαλλιά είναι ξανθά ή ανοικτά καστανά και το δέρμα λευκό. Συνήθως καίγεται, δύσκολα μαυρίζει.
Τύπος 3: Το κλασικό βορειοευρωπαϊκό λευκό δέρμα, με τα καστανά ή σκούρα καστανά μαλλιά. Μερικές φορές καίγεται, σταδιακά μαυρίζει.
Τύπος 4: Το δέρμα έχει απαλή καφετιά χροιά, καίγεται ελάχιστα και μαυρίζει εύκολα. Αντιστοιχεί στους μεσογειακούς λαούς.
Τύπος 5: Πολύ σκούρο δέρμα-καφέ. Σπάνια καίγεται, συνήθως μαυρίζει.
Τύπος 6: Μαύρο δέρμα και μαλλιά. Δεν καίγεται, μαυρίζει εύκολα.

Πώς προλαμβάνουμε τη φωτογήρανση;

Πρακτικά, υπάρχουν 3 ειδών στρατηγικές για την πρόληψη της φωτογήρανσης :

Παρεμπόδιση της εισχώρησης της UV ακτινοβολίας βαθιά στο δέρμα
Αποτροπή της φλεγμονής και της φωτοοξείδωσης εξαιτίας της απορρόφησης της UV ακτινοβολίας.
Θεραπεία του γερασμένου δέρματος, με ιατροαισθητικές θεραπείες και φαρμακοθεραπεία.

Τι είναι ο δείκτης ηλιοπροστασίας SPF;

Ο δείκτης SPF (Sunburn Protection Factor) ή δείκτης ηλιοπροστασίας είναι το κλάσμα της Δόσης ηλιακής ακτινοβολίας MED για δέρμα στο οποίο έχει εφαρμοστεί ηλιοπροστασία προς τη δόση MED για το ίδιο δέρμα χωρίς ηλιοπροστασία, τη μεσημεριανή ώρα. Ο δείκτης SPF συμπεριλαμβάνει μόνο την UVB ακτινοβολία, και όχι την UVA. Πρακτικά, μας δείχνει πόσες φορές μεγαλύτερη δόση ηλιακής ακτινοβολιας μπορεί να δεχτεί το δέρμα μας όταν έχουμε βάλει αντηλιακή κρέμα-έλαιο, ώστε να κάνει την ίδια ερυθρότητα, όπως θα έκανε εάν δεν βάζαμε αντηλιακή προστασία. Έτσι για παράδειγμα, εάν ένας άνθρωπος μπορεί να καθίσει 10 λεπτά στον ήλιο χωρίς να καεί, βάζοντας ένα προϊόν με δείκτη SPF 30, θα μπορούσε θεωρητικά να καθίσει 30 επί 10 λεπτά = 300 λεπτά = 5ωρες. Προφανώς, όλα αυτά είναι απολύτως θεωρητικά δεδομένου ότι δεν συμπεριλαμβάνουν την UVA ακτινοβολία. Αν και υπάρχουν αντηλιακά φίλτρα ευρέος φάσματος που προστατεύουν από την UVA, δεν υπάρχει επίσημο διεθνές standard για την πιστοποίηση της προστασίας από την UVA. Για τον καταναλωτή, αυτό σημαίνει ότι δυο προϊόντα με ίδιο SPF μπορεί να έχουν τεράστια διάφορα μεταξύ τους. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός, επιφυλακτικός στους αναγραφόμενους ισχυρισμούς των προϊόντων αντηλιακής προστασίας για την προστασία από UVA ακτινοβολία. Για τον λόγο αυτό, ο καταναλωτής θα πρέπει να κοιτάζει επιπλέον και τον αναγραφόμενο δείκτη PPD (UVA-PF)